Paper title:
  “Żeligowski’s Mutiny” as a Polish Way to Solve the “Vilnius Problem”
DOI:
https://doi.org/10.4316/CC.2021.01.007
Published in:
Issue 1 (Vol. 27) / 2021
Publishing date:
2021-07-31
Pages:
 129-148
Author(s):
 Larysa Shvab, Anatoliy Shvab, Mariana Shvab
Abstract:
 The article describes the facts and examines the Polish-Lithuanian territo¬rial dispute of 1919-1920, which occurred during the time of the formation of independent states in Central and Eastern Europe following World War I. The parade of the newly pro¬claimed states of the Czechoslovak Republic, the Kingdom of Yugoslavia, the Kingdom of Hungary, the Western Ukrainian People's Republic, each of which had territorial claims against its neighbours, created a precedent for a series of frontier military actions. Hungar¬ian-Czechoslovak, Polish-German, Polish-Czechoslovak, Polish-Lithuanian, and Polish-Ukrainian territorial conflicts persisted until 1923, following the signing of the Armistice in 1918. The issue of a territorial dispute between the Second Polish Republic and the Republic of Lithuania over the city of Wilno (Vilnius) and the Vilnius area is explored through the per¬spective of those historical events. Military actions, including a Polish-inspired "insurrec¬tion," continued as a result of a reluctance to follow political agreements and ignore demar¬cation lines. The goal was to construct a federal state that would act as a deterrent to Russian imperial ambitions in Poland, Lithuania, Belarus, and Ukraine. Lithuania, on the other hand, was rather cautious of the idea of forming a state made up of the lands of "Poland-Lithuania-Belarus-Ukraine," even if the borders favoured the Second Polish Republic. Anticipating the dangers of assimilation and the refusal to accept Lithuania without Vilnius, the Lithuanian government seemed uncompromising in its dealings with Poles yet cordial with Russians. As a result, the Polish federalist project failed.
Keywords:
 Żeligowski, Poland, Lithuania, Wilno (Vilnius), Territorial dispute, Federalist project.




References:
 1. Ajnenkiel A., Odaktu 5-ego listopada do traktatu ryskiego, Traktat Ryski 1921 roku po 75 latach [From the Act of 5th November to the Treaty of Riga, 25 years after the Treaty of Riga], Toruń, 1998, s. 19–29.
2. Balkelis Т., War, Revolution, and Nation-Making in Lithuania, 1914 – 1923, Oxford, 2018.
3. Buchowski S., Konflikt polsko-litewski o Ziemię Sejneńsko-Suwalską w latach 1918 – 1920 [The Polish-Lithuanian conflict over the Suwałki-Sejny Region in 1918 – 1920], Sejny, Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2009.
4. Cesarz Z., Polska a Liga Narodów: kwestie terytorialne w latach 1920 – 1925 [Poland and the League of Nations: territorial issues in 1920 – 1925], Wrocław, Wydawn. Universytetu Wrocławskiego, 1993.
5. Daugirdajtė-Sruogienė V., Lietuvos istorija [Lithuanian history], Kaunas, Naudota, 1990.
6. Davies Norman, Ievropa. Istoriia [Europe. A History], Kyiv, Osnovy, 2000.
7. Deruga A., Polityka wschodnia Polski wobec ziem Litwy, Bialorusi I Ukrainy (1918 – 1919) [Poland’s Eastern Policy towards the lands of Lithuania, Belarus and Ukraine (1918 – 1919)], Warszawa, Książka i Wiedza, 1969.
8. Dotsenko O., Litopys ukrainskoi revoliutsii. Materialy y dokumenty do istorii ukrain-skykh revoliutsii [Chronicle of the Ukrainian revolution. Materials and documents on the history of Ukrainian revolutions], Varshava, 1923, T. 2, Kn. 5 (1917 – 1923).
9. Eberhardt P., Wizje I projekty Polskiej Granicy Wschodniej w latach 1914 – 1921 [Visions and projects of the Polish Eastern Border in 1914 – 1921], in “Przgłąd Wschodni”, 1998, No 5, 2, p. 348–351.
10. Fabisz D., Generał Lucian Żeligowski (1865–1947), Działalność wojskowa i polityczna [General Lucian Żeligowski (1865–1947), Military and political activity], Warszawa, Wydawnictwo DiG, 2007.
11. Fabisz D., Gen. Żeligowski wyruszył na Wilno pod. hasłem “wracamy dodomu” [Gen. Żeligowski marched towards Wilno under the slogan “we are returning home”], in https://dzieje.pl/aktualnosci/dr-dariusz-fabisz-gen-zeligowski-wyruszyl-na-wilno-pod-haslem-wracamy-do-domu.
12. Gajownik Т., Metody pracy operacy j nejlitewskich służb specjalnych w Polsce po I wojnie światowej – wybrane aspekty [Methods of operational work performed by the Lithuanian Secret Services in Poland after the First World War – selected aspects], in “Dzieje Najnowsze: kwartalnik poświęcony historii XX wieku”, 2006, no. 1, s. 19–46.
13. Galas K. J., Generał broni Lucian Żeligowski i jego zasługi dla niepodległej Rzeczy-pospolitej Polskiej [General Lucian Żeligowski and his service for the inde-pendent Polish Republic], in “Niepodległość i Pamięć”, 2009, 16/1 (29), p. 197–204.
14. Homeniuk I., Provisnyky Druhoi svitovoi viiny. Prykordonni konflikty v Tsentralno-Skhidnii Yevropi vid rozpadu imperii do Hliaivitskoi provokatsii [Predictors of World War II. Border conflicts in Central and Eastern Europe from the collapse of empires to the Gleiwitz incident], Kharkiv, Klub simeinoho dozvillia, 2017.
15. Januszewska-Jurkiewicz J., Stosunki narodowościowe na Wileńszczyżnie w latach 1920 – 1939 [National relations in the Vilnius region in 1920 – 1939], Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
16. Łach W., “Bunt” Żeligowskiego. Kulisy przyłączenia Wileńszczyzny do Polski 1920 – 1922 [Żeligowski’s “Mutiny”. Behind the scenes of joining the Vilnius Region to Poland 1920 – 1922], Warszawa, Bellona, 2014.
17. Lewandowski J., Federalizm. Litwa i Bialoruś w polityce obozu belweder-skiego (XI 1918 – IV 1920) [Lithuania and Belarus in the Politics of the Belweder Camp (November 1918 – April 1920)], Warszawa, Pánstwowe Wydawn. Naukowe, 1962.
18. Łossowski Piotr, Konflikt polsko-litewski 1918 – 1920 [Polish-Lithuanian conflict 1918 – 1920], Warszawa, Książka i Wiedza, 1996.
19. Łossowski Piotr, Potej i tamtejstronie Niemna. Stosunkipolsko-litewskie 1883-1939 [On this and that side of the Neman. Polish-Lithuanian relations 1883–1939], Warszawa, Czytelnik, 1995.
20. Łossowski Piotr, Stosunki polsko-litewskie w latach 1918 – 1920 [Polish-Lithuanian relations in the years 1918 - 1920], Warszawa, Książka i Wiedza, 1966.
21. Łukomski G., Stolarski R. E., Walka o Wilno. Z dziejów Samoobrony Litwy i Białorusi 1918 – 1919 [Fight for Vilnius. From the history of Self-Defense of Lithuania and Belarus 1918 – 1919], Warszawa: Oficyna Wydawn. «Adiutor», 1994.
22. Łukomski G., Walka Rzeczypospolitej okresy północno-wschodnie 1918 – 1920. Poli-tyka I działania militarne [The battle of the Republic of Poland for the north-eastern border lands in 1918 – 1920. Politics and military actions], Poznań, Wydawn. Nauk. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1994.
23. Łukomski G., Wojnadomowa. Z dziejów konfliktu polsko-litewskiego 1918 – 1920 [Civil War. From the history of the Polish-Lithuanian conflict of 1918 – 1920], Warszawa, Oficyna Wydawnicza ADIUTOR, 1997.
24. Matveev G., Lipinskaya-Nalench D., Nalench T., Nachalo [Beginning], in Belyie pyat-na – chernyie pyatna. Slozhnyie voprosyi v rossiysko-polskih otnosheniyah, Moskva, 2010, p. 15–73.
25. Miedziński B., Polityka wschodnia Piłsudskiego [Piłsudski’s Eastern Policy], Zeszyty Historyczne, 1975, Z. 31, p. 3–45.
26. Mironowicz E., Białorusini i Ukraińcy w polityce obozu piłsudczykowskiego [Belorus-sians and Ukrainians in the politics of the Piłsudski camp], Białystok, Wydawnictwo TransHumana, 2007.
27. Niepodległość: Czasopiśmo poświencone najnowszym dziejom Polski [Independence: magazine devoted to the recent history of Poland], Londyn, Instytut Józefa Pilsudskiego, 1962, t. VII.
28. Pavlova M., Litva v politike Varshavyi i Moskvyi v 1918 – 1926 godah [Lithuania in the politics of Warsaw and Moscow in 1918 – 1926], Moskva, Aspekt Press, 2016.
29. Pobóg-Malinowski Władysław, Najnowsza historia polityczna Polski. T. 2, cz. 1, (1914 – 1939) [Recent political history of Poland. 1864 – 1945. T. 2, Part 1, 1914 – 1939 period], Warszawa, Krajowa agencja wydawnicza, 1990.
30. Rothschild Joseph, Skhidno-Tsentralna Yevropa mizh dvoma svitovymy viinamy [East Central Europe between the Two World Wars], Kyiv, Mehataip, 2001.
31. Sawicki J., Michał Romera probłemy narodościowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego [Römer and national problems on the lands of the former Grand Duchy of Lithuania], Toruń, 1998.
32. Snyder Timothy, The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999, New Haven & London, Yale University Press, 2003.
33. Sobranie uzakoneniy i rasporyazheniy pravitelstva za 1920 g. Upravlenie delami Sovnarkoma SSSR [Collection of laws and orders of the government for 1920. Management of affairs of the Sovnarkom of the USSR], Moskva, 1943.
34. Solak Z., Między Polską a Litwą: Życie і działalność Michał Romera (1880 – 1970) [Between Poland and Lithuania: Life and Activities of Michał Römer (1880 – 1970)], Poznań, Arcana, 1983.
35. Suleja Wł., Yuzef Pilsudskyi [Józef Piłsudski], Kyiv, Dukh i Litera, 2018.
36. Świtalski K., Diariusz. 1919–1935 [Diary. 1919–1935], Warszawa, Czytelnik, 1992.
37. Wapiński R., Endecka koncepcja granic Polski 1918 – 1921 [The Endecja Concept of Poland’s Borders 1918 – 1921], in “Biułeteń historii pogranicza”, 2008, No. 9, s. 23–33.
38. Wapiński Roman, Miejsce wschodnich ziem Rzeczypospolitej przedrozbiorowej w polskiej świadomości politycznej lat 1864-1918 [The place of the eastern lands of the pre-partition Commonwealth in the Polish political consciousness in the years 1864-1918], in S. Ciesielski, T. Kulak, K. Matwijowski (red.), Polska - Kresy - Polacy. Studia historyczne. Prof. Wojciechowi Wrzesińskiemu w 60 rocznicę urodzin uczniowie, współpracownicy, koledzy, Wrocław 1994.
39. Żeligowski L., O idée słowiańskiej [About Slavic ideas], Londyn, 1941.
40. Żeligowski L., Wojna w roku 1920. Wspomnienia i rozważania [War in 1920. Memo-ries and considerations], Warszawa, Wydwn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990.
41. Žepkaitė R., Diplomatija imperializmo tarnyboje: Lietuvos ir Lenkijos santykiai 1919 – 1939 m. [Diplomacy in the Service of Imperialism: Lithuanian-Polish Relations, 1919– 1939], Vilnius, Mokslas, 1980.
42. Žepkaitė R., Lietuva tarptautinės politikos labirintuose (1918–1922) [Lithuania in the labyrinths of international politics (1918–1922)], Vilnius, Mintis, 1973.